De Duitstalige stad Sankt Vith is echt een smeltkroes van talen: bijna iedereen spreekt er Duits, Frans, Engels en Nederlands. Vijfenveertig procent van de bevolking werkt in Luxemburg. Het is een stad met een relatief groot grondoppervlak met 14.700 hectare, maar dat moet de stad dus ook onderhouden. Volgens burgemeester Herbert Grommes, die ons meenam […]
De Duitstalige stad Sankt Vith is echt een smeltkroes van talen: bijna iedereen spreekt er Duits, Frans, Engels en Nederlands. Vijfenveertig procent van de bevolking werkt in Luxemburg. Het is een stad met een relatief groot grondoppervlak met 14.700 hectare, maar dat moet de stad dus ook onderhouden. Volgens burgemeester Herbert Grommes, die ons meenam op een toer door de stad, wordt er flink gewerkt aan het duurzamer maken van zowel de stad Sankt Vith zelf als het wagen- en machinepark van de stad.
Wie Sankt Vith zegt, denkt meteen aan het Ardennenoffensief in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Door dit offensief en de beschietingen van beide partijen werd het stadje vrijwel volledig verwoest. Het enige oude overblijfsel van voor die tijd is de middeleeuwse Bücheltoren, eens onderdeel van de stadsmuur. Sankt Vith is ontstaan tussen 850 en 1100 na Christus en hoorde vanaf 1271 bij het Hertogdom Limburg als een zogeheten ‘leengoed’.
In de eeuwen die volgden, is Sankt Vith onder meer onderdeel geweest van de Spaanse Nederlanden en daarna van de Oostenrijkse Nederlanden. Tussen 1795 en 1815 was het van Frankrijk. En daarna maakte het hele gebied van de gemeente tot aan de Eerste Wereldoorlog deel uit van de Pruisische Rijnprovincie. In 1920 werd het een Belgische kantonstad en momenteel is het de tweede stad van het Duitstalige deel van België.
Knooppuntenstad
Bijzonder aan Sankt Vith is dat het echt een knooppunt is, aangezien er zes grote regionale wegen in de stad zelf bij elkaar komen. Ook wat spoorlijnen betreft, was het een knooppunt. In 1887 werden treinstations geopend zodat onder meer het Roergebied in Duitsland verbonden werd met Luxemburg en Prüm in Duitsland. In 1977 werd het een fusiegemeente en daardoor omvat de stad Sankt Vith momenteel naast Sankt Vith zelf ook de deelgemeentes Crombach, Lommersweiler, Schönberg, Recht en Wallerode. Sindsdien beslaat de gemeente 14.700 hectare. Ook loopt door de gemeente de grote snelweg E42 van het Waalse Luik/Verviers naar het Duitse Bitburg/ Wittlich/Trier. Volgens burgemeester Herbert Grommes betaalt de Waalse overheid het onderhoud aan en de maaiwerkzaamheden bij de E42. Het onderhoud aan de zes regionale wegen die in Sankt Vith uitkomen, wordt eveneens door de Waalse overheid betaald.
Als tweede stad van het Duitstalige deel van België met 10.040 inwoners huisvest Sankt Vith dan ook enkele afdelingen van het ministerie van de Duitstalige Gemeenschap. Verder is het een van dé cultuur- en zakencentra van de regio en huisvest de stad heel veel ambachtelijke handwerkbedrijven en specialistische kleine en middelgrote ondernemingen.
Paradijs voor wandelaars en mountainbikers
De streek van Sankt Vith is een paradijs voor wandelaars en mountainbikers. De Vennbahn (vroeger een spoorlijn door het veengebied) en de groteRavel-fietsweg doorkruisen de stad en zijn nog andere mogelijkheden om het mooie landschap te ontdekken. Een ander pad heet Planetenweg. Wandelaars kunnen hier de uitgestrektheid van ons zonnestelsel en de grootsheid van de afzonderlijke planeten in verhouding tot elkaar leren kennen. In de Schieferstollen van Recht wandel je als bezoeker in het spoor van de blauwsteenwinning en kun je je inleven in een werkdag van de hardwerkende bevolking uit de negentiende eeuw.
Uit een onderzoek uit 2016 naar het woongenot in Waalse steden blijkt dat Sankt Vith een van de fijnste plaatsen is om te wonen in België. Er zijn enkele (locatie)factoren die hieraan bijdragen, zoals de ijver of werknijverheid van de lokale bevolking, het lage belastingniveau, de hoge levenskwaliteit, enorm veel en goede voorzieningen voor de burgers en toeristen en veel laagdrempelige banen. Met onder meer de vernieuwing van heel wat infrastructuur op het gebied van wegen, pleinen, scholen, de kliniek, sport, toerisme en – last but not least – de aanleg van de Triangel, heeft Sankt Vith zijn centrale rol in de Belgische Eifel aanzienlijk kunnen versterken.
Laag belastingtarief
Sankt Vith heeft ook enorm veel zogeheten grenswerkers: mensen die in de gemeente wonen, maar in het buitenland werken. Maar liefst circa 45 procent van de inwoners van de stad werkt over de grens in Luxemburg. Verder werken ook nog wat inwoners van de gemeente in Duitsland. Grommes: ‘En dat betekent ook dat wij een ander belastingsysteem hebben: wij zijn een van de steden met het laagste belastingtarief in het zuidelijke deel van België. Verder is hier ook veel werk omdat wij in onze gemeente veel ambachtelijke handwerkbedrijven en specialistische kleine en middelgrote bedrijven hebben. Wij hebben meer dan honderd van dit soort bedrijven.’ Verder heeft Sankt Vith een zeer actief zaken- en bedrijfsleven.
Mobiliteit is heel belangrijk voor Sankt Vith volgens de burgemeester, maar die moet wel in goede banen worden geleid. Verder wil de stad bewerkstelligen dat inwoners uit de gemeente en de omgeving daarvan zo veel mogelijk kopen bij de plaatselijke ondernemers. Zoals gezegd speelt Sankt Vith een cruciale rol in de omgeving als knooppuntengemeente en ook wat het onderwijs betreft, loopt de gemeente voorop in de regio. Grommes: ‘Wij hebben meerdere lagere en middelbare scholen en vakscholen binnen onze gemeente, wat maakt dat je hier gedurende de week pakweg tweeduizend jongeren door de stad ziet flaneren.’
Masterplan Eifel
Naast de 10.040 inwoners en de vele scholieren uit de regio krijgt de gemeente Sankt Vith nog eens bijna 30.000 toeristen op jaarbasis op bezoek. Dit betekent ongeveer 67.000 overnachtingen per jaar. De stad heeft volgens de burgemeester vele toekomstplannen en een daarvan is het ontwikkelen van kwaliteitstoerisme bij Wiesenbach. Grommes: ‘Een ander doel – en er is al een dergelijke wijk – is dat wij bouwgrond vrijmaken voor de (eigen) inwoners. Wij willen dat de kinderen van onze inwoners hier ook kunnen blijven wonen en niet door bouwgrondtekort naar andere streken moeten verhuizen.’ Verder zullen rondom de stad Sankt Vith circa tweehonderd woonmogelijkheden gecreëerd worden, zowel projecten van particulieren als van de gemeente zelf. Daardoor zal er meer kinderopvang komen binnen de gemeente. Sankt Vith wil als gemeente meer kleuterscholen, speelplaatsen en andere faciliteiten voor gezinnen. De Duitstalige Gemeenschap gaat haar scholen en beroepsopleidingen in de stad vernieuwen door middel van een grootschalig scholenbouwprogramma. Hieraan worden door de Duitstalige Gemeenschap enkele tientallen miljoenen euro’s besteed. Grommes: ‘Wij zijn natuurlijk de tweede stad van het Duitstalige deel van België, dus moeten wij onze verantwoordelijkheid hierin nemen. Op het einde van de volgende legislatuur omvat dit ook de vernieuwing van de gemeentelijke basisschool voor ruim tien miljoen euro.’
Verder wil Sankt Vith zich als centrumstad nog meer profileren als hét sociaal-cultureel centrum van de Duitstalige Gemeenschap. Dus wordt er een compleet nieuw ouderencentrum gebouwd en wordt het St. Josef Ziekenhuis nog verder uitgebouwd. Binnen het Masterplan Eifel is verder ook ruimte gereserveerd voor uitbreiding van het bedrijventerrein langs de snelweg voor nog meer handwerkbedrijven. Het is niet zo dat Sankt Vith al deze projecten zelf bekostigt: de Duitstalige Gemeenschap betaalt in veel gevallen het grootste deel van de kosten. Ook wil de gemeente onder leiding van de Duitstalige Gemeenschap dat binnen enkele jaren iedereen binnen de gemeente voorzien is van glasvezel. Dit glasvezelproject begint dit jaar en moet zorgen voor snel internet voor iedereen.
Eigen asfaltmachine
Wat alle werkzaamheden betreft, heeft de gemeente al decennialang de vaste regel dat ze de grote werkzaamheden laat uitvoeren, door bijvoorbeeld aannemers en bouwbedrijven, en de kleinere werkzaamheden zelf uitvoert. Grommes: ‘Omdat wij ook een focus op groen hebben, is onze groendienst de afgelopen jaren flink uitgebreid.’ Ook op het asfaltonderhoud binnen de gemeente wordt niet bezuinigd en Sankt Vith heeft zelfs een eigen asfaltmachine van Secmair. In totaal heeft de gemeente de afgelopen twaalf jaar circa 350.000 euro
uitgegeven aan het up-to-date houden van het asfalt binnen de gemeente. Ook heeft Sankt Vith de grote interregionale afvalverwerker IDELUX binnen zijn grenzen. Dit bedrijf gaat volgens de burgemeester steeds duurzamer werken en steeds meer afval recycleren.
Op het industrieterrein van Sankt Vith is het mooie gebouw van de Bouwhof en de Stadswerken gevestigd. Als wij er aankomen, staan er niet veel voertuigen in de hangars omdat de gemeentewerkers natuurlijk nog volop aan het werk zijn. De burgemeester rijdt nog even naar de nieuwste aanwinst van de stad: in 2020 werd op industrieterrein Sankt Vith II een splinternieuwe hangar gebouwd voor het onderbrengen van de vele vrachtwagens, auto’s, machines en werktuigen.
In de loods staan ook heel veel bloembakken, valt ons op. Grommes: ‘Al zijn wij een relatief welgestelde gemeente, wij blijven zuinig en willen duurzamer werken. Zo werden deze luxe bloembakken die wij ‘s zomers ter verfraaiing van onze gemeente overal neerzetten door onze eigen medewerkers gemaakt. Handig is dat ze een watervoorraad hebben waardoor wij de planten slechts om de drie dagen water hoeven te geven.’ Nu heeft Sankt Vith niet bepaald een tekort aan water aangezien ze hier nog een reserve hebben van maar liefst 600.000 m3 (drink)water. De stad gebruikt momenteel actief eenzelfde hoeveelheid.
Het maaien van de bermen binnen de gemeente doet Sankt Vith zelf en daarbij wordt een nieuw beleid toegepast. Er wordt pas eind juni of begin juli gemaaid, zodat bloemen en kruiden een kans krijgen. Ook wil de stad de komende jaren vele hectares inzaaien met (inheemse) bloemenzaadmengels. Als geste naar de inwoners stelt de stad gratis bloemenzaadpakketten beschikbaar.
Elektrische auto’s en bestelwagens in bestelling
Verder is de stad bezig om haar wagen- en machinepark te verduurzamen. Zo zijn er op dit moment twee Toyota-hybrides, twee Volkswagen e-Transporters en een Renault Kangoo E-Tech in bestelling. Ook heeft Sankt Vith al heel veel accutoestellen wat het kleinere gereedschap betreft. De burgemeester is stipt en heeft een gedetailleerd lijstje gemaakt met alle kleinere accutoestellen (vooral gereedschapsmachines) die al op accu zijn en dat zijn er heel wat. ‘Maar dit is nog maar het begin hoor, in de toekomst gaan de diverse afdelingen van onze gemeente nog veel meer accutoestellen aankopen, onder meer onze Bouwhof.’ Wat de omschakeling naar elektrisch/accu betreft, is de burgemeester echter ook realistisch. ‘Wij willen naar zo veel mogelijk accutoestellen, maar letten wel op dat de personeelsleden er praktisch mee kunnen werken én lang genoeg. Als ze ieder uur een accu moeten vervangen, dan houden wij nog even een benzinemodel in gebruik. Ze moeten wel fatsoenlijk door kunnen blijven werken.’
Ook heeft de gemeente meerdere vrachtwagens, tot nog toe gewoon diesels. Alle veegwerkzaamheden binnen de gemeente doet Sankt Vith zelf en onlangs werden er daarom nog twee nieuwe veegmachines aangeschaft. Verder heeft de gemeente nog een Ravo-veegwagen. Reden om het veegmachinepark uit te breiden is om een nog betere onkruidbestrijding te kunnen realiseren. Chemische middelen zijn natuurlijk niet meer toegestaan. Daarom heeft de stad ook een heetwater-onkruidbestrijdingsmachine. Wat het beleid van de stad betreft, inclusief alles omtrent de openbare ruimte, zijn ze hier heel democratisch. Grommes: ‘Wij werken hier met dorpscomités. Die bedenken of ontwikkelen projecten of stellen maatregelen voor. En ook het organiseren van evenementen en feesten doen wij in overleg met de desbetreffende organisaties.’ Bij evenementen en feesten helpt de gemeente bij het opruimen nadat het evenement afgelopen is.