We hadden eind januari een gesprek met Koen Martens uit Geel. Een gesprek dat technisch begon, maar al snel de filosofische toer op ging. Koen is in het dagelijkse leven boomverzorger en houdt een vinger aan de pols in het technisch onderwijs. Zijn grote passie blijft echter de houthaksport. Doorgroeien of klein blijven? Koen Martens: […]
We hadden eind januari een gesprek met Koen Martens uit Geel. Een gesprek dat technisch begon, maar al snel de filosofische toer op ging. Koen is in het dagelijkse leven boomverzorger en houdt een vinger aan de pols in het technisch onderwijs. Zijn grote passie blijft echter de houthaksport.
Doorgroeien of klein blijven?
Koen Martens: ‘Ik ben gestart als leraar technische vakken aan Sint-Aloysius in Geel. Ondertussen was ik al een tijdje bezig met het vellen van bomen en snoeiwerk, maar dan eerder op kleine schaal. Maar ik wilde meer en zo kwam ik bij Inverde terecht waar ik mijn diploma Certified European Treeworker behaalde. Dan is het snoeiwerk harder beginnen te rollen en stroomden de aanvragen toe. Ik moest een keuze maken: doorgroeien en groter worden of klein blijven? Ik koos voor het laatste en dat maakt dat ik vrij ben in wat ik doe. Daardoor heb ik geen zware investeringen lopen en kan ik me permitteren om die werken aan te nemen waar ik de meeste voldoening uit haal.’
Koen: ‘Ja, de meeste klanten bedien ik al meer dan tien jaar. Een groot deel maakt al een afspraak om ieder jaar snoeiwerk en onderhoud aan de bomen uit te voeren. Net dat maakt het werk zo aangenaam en zonder stress. Ik mag zeggen dat ik met mijn klanten op dezelfde golflengte zit: er is wederzijds vertrouwen en ik hoef mij niet te verantwoorden waarom ik iets zus of zo doe. Als er klanten bijkomen, is dat meestal op doorverwijzing. Daardoor trek ik ook de juiste klantenaan.’
Grenzen kennen
Koen: ‘Ondertussen heb ik de tijdsbesteding tussen onderwijs en boomverzorging mooi in balans gekregen. Mijn keuze om klein te blijven betekent wel dat ik het uitvoerende werk zelf moet doen. In een grotere firma zijn het meestal de jongere mensen die dit uitvoerende werk voor hun rekening nemen. Het zware fysieke werk, zoals in de bomen klimmen, dat doe je ook niet tot je vijfenzestigste. De druk om met personeel te werken trekt me niet zo aan. De besten die beginnen vroeg of laat toch voor eigen rekening. Ik zie wel het aanlokkelijke van een groot aannemingsbedrijf met veel personeel, maar vaak zijn die bedrijven zo gegroeid omdat het van overheidswege indirect gepusht wordt. Zonder dat je er erg in hebt, kom je in de spiraal van meer en meer. Om dat te vermijden koos ik om klein te blijven. Ik heb zo’n vijftiental collega’s waarmee ik regelmatig samenwerk en ieder is goed in zijn specialiteit. Op vlak van mechanisatie heb ik zelf mijn compacte kniklader en mijn Timberwolf-versnipperaar. Daarmee kan ik het meeste werk aan. Als ik veel massa moet versnipperen dan contacteer ik iemand met een grote hakselaar en containers.’
Onderhoud in eigen handen
Koen: ‘Op school maak ik de leerlingen warm om voor een technische job te kiezen. Ik ben leraar en ook coördinator voor de technische richtingen in een eerste graad en daar breng ik hen in contact met elektriciteit, hout, tekenen, mechanica enzovoort. Eigenlijk wil ik hen laten proeven van de technische wereld. Die kennis die ik op technisch vlak heb, zorgt ervoor dat ik alle onderhoud aan mijn machines zelf kan uitvoeren. Op die manier leer je ze beter kennen en dat betaalt zichzelf dan terug in minder stilstand en een langere levensduur.’
Neem je tijd … voor kwaliteit
Koen houdt eraan om kwaliteit af te leveren. Wat hij leert bij het houthakgebeuren trekt hij ondertussen door in zijn professionele leven: werk efficiënt, veilig enspaar je lichaam.
Koen: ‘Degenen die met mij meegaan, ervaren ook dat we door rustiger en bedachtzamer te werken gewoon meer doen dan wanneer we ons afjakkeren. Als je te snel wilt gaan, dan maak je fouten en duurt het werk langer. De tijd gaat snel en ik wil genieten van het werk dat ik doe. Daarom dat ik ook selectief werk aanneem. De kunst is om op tijd nee te zeggen. Het leven heeft mij geleerd dat als je bedrijf groter wordt zonder dat je je met de juiste mensen omringt de kwaliteit van je werk naar beneden gaat. Ik weet dat ik veeleisend voor mezelf ben en dan neem ik er ook geen genoegen mee dat anderen die met mij samenwerken voor minder zouden gaan. Het is belangrijk om met mensen samen te werken die dezelfde mindset hebben. Ik sta erop dat klanten zich laten horen als ze opmerkingen op het werk hebben. Dat geeft enerzijds aan dat ze de kwaliteit van mijn werk erkennen en anderzijds erken ik dat ik hun het beste wil geven door er gehoor aan te geven. Feedback van klanten houdt je als ondernemer alert.’
Samenwerken om er allemaal beter van te worden
Koen: ‘Ik betreur dat veel mensen als groenondernemer starten en de ander alleen maar als concurrent zien. Als je samenwerkt, krijg je zoveel klaar en dat met een betere kwaliteit. Ieder heeft zijn materieel en kennis en kan daar het beste mee om. En je bent steeds met het beste materieel aan het werk. Er is bijvoorbeeld een verschil tussen een grondwerker die met een sorteergrijper tegen een boom duwt of een bosbouwer die met een bomentang een boom oordeelkundig ‘demonteert’.’
Een ander voordeel van samenwerken dat Koen ook aanhaalde, is dat door samen te werken de ene geregeld werk voor de andere aanbrengt, waardoor iedereen net zijn specialiteit beoefent en de klant steeds het beste krijgt. Tegelijk help je de klant ook verder, iets wat op lange termijn steeds goed uitdraait. En zo breid je, samen met je collega’s, je werkgebied en klantenkring verder uit en dat met klanten die op jouw golflengte zitten.
Je ‘eigenwaarde’ kennen: je prijs bepalen
Als je je werk goed doet, dan is er werk met hopen volgens Koen. En betalen de mensen met plezier.
Koen: ‘De finesse die je in je werk steekt, is de helft van je factuur. Op zich werk ik ook niet met bindende offertes. Het grootste deel van het werk gebeurt op vertrouwen. Ik wil bij klanten een naam zijn en geen nummergevoel hebben. Mensen appreciëren dat ze de vrijheid hebben om te kiezen. Enkel bij nieuwe klanten of als het werk heel specifiek is, maak ik een offerte. Als je bij het werk
Je wordt niet rijk van het geld dat je verdient, maar wel van het geld dat je niet uitgeeft.’
dat wij doen een vaste prijs moet opzetten dan ga je altijd een marge tellen: ik ga mijn broek niet scheuren hé. Ik ben niet de goedkoopste per uur, maar durf wel zeggen dat vakmanschap, kennis en inzicht ook hun prijs hebben. Ik baseer mijn tarief op wat ik waard ben. Door af en toe toch een offerte te maken blijf ik mij bewust van mijn prijs.’
De gezondheidscrisis heeft de groensector wel doen boomen. Er is veel geld in eigen land uitgegeven.
Koen: ’Je merkt dat geld dat je lokaal uitgeeft, ook lokaal wordt opgedaan. Dat komt gewoon terug, dat blijft draaien. Geld dat internationaal wordt uitgegeven, is weg. Dat lokale zorgt ervoor dat ik geen werven aanneem waarvoor ik uren in de auto moet zitten. Op die tijd kun je andere dingen doen en wellicht is er in die streek wel een andere aannemer die datzelfde werk kan doen. Zo verwijzen we vaak door naar collega’s met het European Treeworker-certificaat.’
Zelf je eigen kansen creëren
De eerste jaren heeft Koen iedere euro die hij verdiende in zijn zaak geïnvesteerd. Hij koopt niets op lening of leasing omdat dat hem stress bezorgt. Al is het fiscaal interessanter, toch wil hij het gevoel hebben dat hij vrij over zijn tijd mag beschikken.
Koen: ‘Ik heb ooit in die denkpiste gestaan: veel omzet en investeren om kosten te maken. En steeds merk je hoe weinig er onder de streep blijft staan. Ik zat ooit bij de boekhouder bij de jaarafsluiting: een goede omzet en weinig over. Toen heb ik mij voorgenomen om het jaar erop minder werk aan te nemen en toch hetzelfde over te houden. Niet door toe te geven op kwaliteit, maar door efficiënter te werken en dingen anders te bekijken. En dat werkte toen. Ik zeg niet dat je dat jaar na jaar kunt doen, maar het was voor mij een goede denk- en doe- oefening, die mij extra levenskwaliteit opleverde.’
Koen: ‘Ja, ik heb mijn leven grotendeels zelf gecreëerd. Ik ben ervan overtuigd dat als je eerlijk de vraag aan jezelf durft stellen, dat je heel veel gedaan krijgt. En als je verwacht dat ‘ze’ jou alle kansen gaan geven, dan blijf je berooid achter. Als je wilt, kun je zelf heel veel kansen creëren en dat in iedere job die je doet. Als je een deur die dichtgaat als een mislukking ziet, dan leer je niks. Meestal is dat nét de weg naar iets nieuws, naar meer deuren die opengaan. Als je met die gesloten deuren bewust omgaat dan geraak je ver. Ik heb deze wijze ervaring in de sport opgedaan. Ik ben een fervent sporter en zo ben ik via de sportarts bij een sportpsycholoog geraakt. Die kan jou andere dingen laten inzien waar je zelf geen zicht op hebt. Je leert jezelf beter kennen, je creëert kansen en begint vanzelf met die mensen om te gaan die hierbij aansluiten. Als je je omringt met mensen die net iets beter zijn dan jij, dan groei je. Ik kies om vanuit passie iets te doen. En volgens mij gaat dat ook de mindset bij veel bedrijven moeten worden. Een bedrijf dat alleen maar gemanaged wordt, dat wordt op de duur zo onpersoonlijk en daar gaan de dingen en mensen averechts werken. Daar gebeurt weinig meer, daar gaat de dynamiek uit. Medewerkers nemen weinig of geen initiatief of verantwoordelijkheid meer.’
En toen kwam de houthaksport in Koens leven
Koen Martens heeft altijd iets met hout en bomen gehad. Toen hij met de houthaksport begon, was hij vijfentwintig jaar en met de opbouw van zijn eigen zaak bezig. Hij had enkele collega’s die meededen aan het Vlaams Kampioenschap. Zo is hij begonnen met kleine wedstrijden op lokaal niveau met de kettingzaag en af en toe eens met de bijl. Door de mooie resultaten die hij behaalde, kwam hij in contact met de professionele houthakkers en de trainingskampen van de Stihl Timbersports.
Koen: ‘De Stihl Timbersports is er rond mijn zevenentwintigste gekomen. Rond die periode moest ik mijn aandacht en tijd zowat verdelen tussen de boomverzorging en mijn sporthouthakken. Om toch nog voldoende tijd voor de sport en de groeiende zaak te kunnen houden, ben ik dan wat gaan afbouwen in het onderwijs. Die sport vroeg toch gemiddeld vijftien uur trainen in de week. Maar ik voelde dat ik niet echt vooruit geraakte, er ontbrak iets om echt door te breken, en op mijn eenendertigste besloot ik om het anders te gaan aanpakken. Toen heb ik een team van sportcoach, kinesist, voedingsdeskundige enzovoort rond mij verzameld en ben ik beginnen trainen. Naarmate ik evolueerde, kwam ik in contact met Rudy Heylen, een befaamde sportcoach. Die heeft me mentaal begeleid naar het hogere niveau. De eerste sessies waren keihard, maar ik merkte dat ik begon te winnen, mijn instelling was veranderd. Hij leerde mij om mijn mindset en mijn focus juist te zetten. Nationaal Kampioenschap, Wereldkampioenschap … Kortom: alles liep in stijgende lijn. Er kwamen sponsors bij: Timberwolf, Medialub, Maurits Jacobs, Hapkin, Stihl, Sip Protection … En nu gaan we op 25 juni voor de eerste keer onze eigen internationale wedstrijd organiseren in Tielt-Winge.’
In competitie gaan met jezelf
Koen: ‘Winnen is niet per se in competitie met anderen gaan, maar wel met jezelf. Ik merk dat als ik naar een kampioenschap toe leef en daar op mijn blok hout sta met mijn bijl, dat ik dan enkel mezelf, de bijl en het hout zie. De rest van de wereld is dan volledig weg, dan ben ik niet bezig met de andere deelnemers. Ik vergelijk mijn prestaties niet met die van de anderen, maar met wat ik op dat moment voel aan te kunnen. Op het podium gaat het er hard aan toe, achter de schermen zijn we met al de deelnemers één grote familie, is er heel veel vriendschap en helpen we elkaar. Hoe meer je iemand anders gunt, hoe meer jou ook gegund zal worden.’
Koen: ‘Mijn doelen zijn bereikt, al mik ik nog een beetje hoger dit seizoen. Wat ik voornamelijk wens, is om te genieten van de competitie en van het werk. Klanten die ik heb, wil ik blijven bedienen met dezelfde kwaliteit en in hetzelfde vertrouwen. De nieuwe klanten wil ik verder helpen als het in het geheel past. Concurreren doe ik niet meer: ik wil genieten van de dankbare mensen rond mij. Daar krijg ik zoveel van terug. Het vliegwiel is in gang getrapt en nu geniet ik ook mee van die vanzelf draaiende beweging. Met veel minder energie dan vroeger nu kan ik dat vliegwiel draaiende houden.’
Houthaksport
Houthakken bestaat zolang als er bomen op de aarde staan en de mens zich moest verwarmen en een dak boven het hoofd wilde. Bosbouwarbeiders begonnen aan het eind van de negentiende eeuw met het organiseren van hak- en zaagwedstrijden. De wortels van de sport liggen in Australië en Nieuw-Zeeland, maar vrij snel verspreidde ze zich van daaruit naar de VS en Canada. Op termijn ontstond er een tiental competitieve disciplines, gebaseerd op technieken voor het vellen en hakken van bomen. Voor elke discipline moeten de deelnemers hun gereedschappen (bijl en zaag) goed kunnen hanteren en het hout als materiaal goed kennen. Daarnaast zijn het kracht, uithoudingsvermogen, focus en een verfijnde techniek die de deelnemers van elkaar onderscheiden. Eigenlijk is het een simulatie van wat er vroeger in het bos gebeurde. Naar verluidt werd in 1891 de eerste officiële wedstrijd in deze disciplines georganiseerd.
Stihl Timbersports
Stihl Timbersports is een serie disciplines bij het houthakken op competitieniveau. De evenementen trekken topsporters, veel toeschouwers en een enorme media-aandacht in de landen waar ze georganiseerd worden. In 1985 creëerde Stihl USA samen met het sportkanaal ESPN de Stihl Timbersports Series. In 2000 werden de Europese Timbersports in het leven geroepen. Op dit moment worden er op vier continenten wedstrijden gehouden waar alles samen meer dan 2.000 deelnemers uit 20 landen op afkomen. Stihl Timbersports is wereldwijd de grootste organisator van deze kampioenschappen. De timbersporters concurreren in drie disciplines met de bijl en drie met de zaag tijdens de nationale en internationale houthakkerswedstrijden. Die met de zaag worden uitgevoerd met een handzaag, een standaard kettingzaag en een getunede kettingzaag met maximaal 80 pk. Deze Stihl Timbersports hebben een vastgelegd programma met 6 onderdelen en met vastgelegde diameters en hardheid van hout en dergelijke. Daarnaast worden andere wedstrijden ook aangekleed met andere houthakdisciplines.
Koen: ‘Heb je zachter hout, dan neem je je bijl die het fijnst geslepen is. Hoe je je bijl slijpt daar kun je verschil mee maken: de hoek, meer of minder gepolijst … Ik heb bijvoorbeeld 4 verschillende slijpvormen. Als een bijl te diep gaat en ze zit vast, dan verlies je weer kracht en tijd om ze los te trekken. Als ze te glad is, dan zuigt ze zich vacuüm. Het klinkt raar, maar de toppers hebben al gauw een serie van 20 bijlen hé.’
Wil je de houthakkerssport zelf meemaken? In eigen land?
Dat kan!
Op 25 juni organiseert het Timberteam Belgium zijn eerste internationale wedstrijd in het Vlaamse Tielt-Winge. Deze groeiende club staat zowel open voor mensen uit Wallonië als uit Vlaanderen, competitief én recreatief.
De uitnodigingen om deel te nemen gaan naar alle landen van West-Europa. De organisatoren mikken op meer dan 1.000 fans en supporters.
Meer info op www.timberteambelgium.be
Koen: ‘Dat is heel divers. Wij doen vaak demo’s op jaarmarkten, opendeurdagen, scoutsfeesten en andere evenementen, en zo trekken we mensen aan. Een groot deel komt uit de sector van het groen. Vaak heel harde werkers, maar die sportmindset moet er wel inzitten. Bij onze leden is drievierde uit de groensector afkomstig. De oudste is 67, de jongste is 14. Het is een ervaringssport. Je moet er tijd voor nemen. De ouderen zijn rustiger, maken minder fouten en hebben minder blessures.’