‘Vergunningen’, een woord waarvan bij veel tuinaannemers het haar omhoog komt. Vroeg of laat krijgt iedereen ermee te maken, zowel professioneel als privé. Ook voor tuinarchitect Jeamie Hendrickx vormen ze de terugkerende uitdaging in tal van zijn projecten.
GreenTechPower: ‘Hoe ben je in de tuinaannemerij beland?’
Jeamie Hendricks: ‘Na de lagere school kwam de klassieke vraag: wat doe je graag? Als kind was ik al veel bezig in de tuin met buxus stekken en dingen creëren en was ik enorm geboeid door fauna en flora. Dat leidde me uiteindelijk naar de tuinbouwschool. Met mijn dyslexie was dat niet altijd evident, zeker door de vele Latijnse plantennamen, maar ik heb daar nooit een groot probleem van gemaakt. Ik had altijd de ingesteldheid: als je moeite doet, lukt het wel. Het beroep ‘tuinarchitect’ kende ik toen nog niet. Maar ik ontdekte al snel dat je óf met je handen kon werken, óf creatief kon ontwerpen en tekenen. Na drie jaar studeren deed ik stage bij de firma Wirtz International Landscape Architects, iets waar ik echt trots op was, omdat je daar alles leert van de meester zelf.’
‘Mijn eindwerk moest ik in vijftien minuten presenteren. Toen kreeg ik te horen dat ze mijn ontwerp wel zouden kopen. Het was misschien niet het meest innovatieve of futuristische plan, maar het overtuigde wél. Op dat moment besefte ik: mensen begrijpen het verhaal dat ik wil vertellen. Kleuren, zuiderse tinten, beplanting, duurzaamheid en vooral vrolijkheid: dat zijn de elementen zijn waarmee ik het verschil wil maken.’
‘Sinds die dag was de klik er. Ik startte meteen als zelfstandige in hoofdberoep en begon met hagen scheren, met een aanpak van vallen en opstaan. Je groeit dankzij de kansen die je krijgt, en het vertrouwen van mensen uit je omgeving van wie je ook fouten mag maken.’
‘In 2021 deed ik mee aan een wedstrijd voor stadstuinen, die ik uiteindelijk won. Een prachtige bekroning voor al het harde werk. Daarna ging het snel: meer aandacht, meer aanvragen … soms sneller dan ik aankon. Vroeger deed ik het allemaal zelf, met een eigen aanlegteam. Maar eerlijk? Niemand is gemaakt om zeventien uur per dag te werken. Op een bepaald moment moet je keuzes maken om je energie te blijven steken in waar je écht goed in bent.’
‘Dat was het moment waarop ik besloot me te focussen op mijn sterkte: mensen een verhaal vertellen. Samen met hun input ontwerp ik vandaag droomtuinen die extern worden uitgevoerd. Ik werk nu samen met een vast team van aannemers verspreid over heel België, die mijn ontwerpen tot in de puntjes uitvoeren. Zo zijn we nu al twee jaar bezig. Ik begeleid elk project van A tot Z, zodat het ontwerp visueel én technisch klopt, en er later geen verrassingen opduiken. Het draait om samenwerking, vertrouwen en de juiste afwerking.’
’We moeten elkaar iets gunnen, en door samen te werken gaan we uiteindelijk veel meer bereiken.’
Dé driehoek
Jeamie: ‘Een correct plan uittekenen vraagt tijd, geduld en oog voor detail, iets wat vaak onderschat wordt. Het aanvragen van de bijhorende vergunningen bijvoorbeeld neemt flink wat tijd in beslag. Tegelijk brengen duurzaamheid en afwerking nieuwe uitdagingen met zich mee in het ontwerpproces. Klanten moeten niet alleen weten wat ze visueel mogen verwachten, maar ook waar ze budgettair aan toe zijn op korte én lange termijn. De aanleg van een tuin is één zaak, maar het onderhoud bepaalt uiteindelijk hoe lang het ontwerp echt standhoudt. Een tuin moet jaren meegaan, niet enkel de eerste twee. Want zelfs een sterk ontwerp kan zijn verhaal verliezen door verkeerd of slecht onderhoud.’
Stempel
Jeamie: ‘Elke tuinarchiect heeft zijn eigen stijl. Mijn basiskleur is oranje, met een mediterraan tintje: een combinatie die je altijd terugziet in mijn ontwerpen. Ik heb mijn Belgische klanten deze kleuren echt leren omarmen (lacht). Belgen overtuig je nu eenmaal met wat ze zien, niet met woorden. Ook de stadstuinen zijn voor mij een leuke uitdaging, iets wat weinig tuinarchitecten graag doen vanwege de beperkte ruimte. Mensen investeren steeds meer in hun welzijn en leefomgeving. Ze vluchten niet weg, maar creëren iets moois recht onder hun voeten. Daarbij hecht ik veel belang aan diversiteit in beplanting, iets wat broodnodig is, zeker met de klimaatissues. We moeten meegaan met die veranderingen en goed blijven kijken naar de nieuwe inzichten en kansen. Wie vasthoudt aan het verleden, mist misschien de vernieuwing die voor ons ligt.’
Engageren
Jeamie: ‘Ik zit naast mijn werk ook mee in het bestuur van de wedstrijd ‘De Vlaamse Tuinaannemer’, een wedstrijd voor zowel jonge als ervaren tuinaannemers en -architecten. Deze wedstrijd is gebaseerd op kennis, techniek en creativiteit en net daarom werk ik hieraan zo graag mee.’
Kwaliteit bewaken
Jeamie: ‘Er is nood aan meer kwaliteitsbewaking in onze sector. Als tuinarchitect draag je veel verantwoordelijkheid, maar het beroep zelf is niet beschermd. Iedereen moet kunnen doen waar hij goed in is: ontwerpen, uitvoeren of vergunningen aanvragen. Maar dan wel met kennis van zaken en volgens de regels. De wetgeving verandert snel en is
vaak onduidelijk. Klanten zijn daar vaak de dupe van, zeker als ze slecht geïnformeerd zijn. Transparantie over kosten en procedures is cruciaal.’
‘Er zijn helaas nog steeds aannemers die onder de prijs werken. Op termijn zorgt dat voor faillissementen én een verkeerd beeld bij klanten van wat een tuin écht kost. Sociale media en tv-programma’s versterken dat. We moeten duidelijke afspraken maken, kennis delen en elkaar versterken, zodat technische plannen kloppen, regels door iedereen gevolgd worden en iedereen weet waar hij aan toe is.’
Vergunningen en wetgeving
Jeamie: ‘Het blijft een complex wespennest. Mensen verlangen naar structuur en heldere communicatie, maar telkens wanneer er nieuwe regels opduiken, wordt het lastig om alles correct te doen. Voor huizen is het vaak duidelijk wat mag en niet mag, maar bij tuinen is het voortdurend zoeken naar wat wél kan. De ene dag is iets toegestaan, de volgende dag weer niet. Dit zorgt voor veel tijdverlies en vertraging bij lopende projecten. Vooral bij verhardingen ontstaan vaak problemen: hoeveel procent van je tuin mag verhard worden? En is het materiaal wel altijd waterdoorlatend, of soms ineens niet meer? Dit leidt tot frustraties en onzekerheden.’
Onze (taal)grenzen
Jeamie: ‘Er is een opvallend groot verschil in regels en vergunningen tussen de gewesten. Wat in Wallonië toegestaan is, mag net over de grens in Vlaanderen vaak niet. Dat zet je aan het denken. Voor professionelen betekent dit constant opzoekwerk, omdat de regelgeving soms al na enkele kilometers compleet anders is.’
Verenigingen
Jeamie: ‘Een sterke en goed georganiseerde vereniging is onmisbaar in onze sector. Helaas zorgt het huidige aanbod van uiteenlopende verenigingen, met provinciale onderverdelingen, vaak voor verwarring zelfs bij professionelen. Zou het niet beter zijn om te kiezen voor één neutrale, overkoepelende Vlaamse én Waalse vereniging? Zo blijf je goed geïnformeerd over alle regio’s in België en sta je ook sterker in het overleg met politieke en andere beleidsmakers.’
‘Een mooi voorbeeld is de fytolicentie: die wordt nu overal verspreid uitgegeven. Waarom gebeurt dat niet via één organisatie, met een Vlaams-Waals platform waar alles overzichtelijk samenkomt? Zo’n aanpak zou de sector enorm vooruithelpen.’
Werkzekerheid
Jeamie: ‘De tuinsector is geen nine-to-fivejob. Het is fysiek zwaar werk waarbij overuren vaak nauwelijks vergoed worden en dat houdt mensen tegen. Jongeren kiezen steeds minder voor de sector, iets wat duidelijk zichtbaar is in de tuinbouwscholen. Welk toekomstperspectief bieden we hen nog?’
‘De afschaffing en herinvoering van flexi-jobs voor tuinaannemers heeft het er niet makkelijker op gemaakt. Tijdens drukke periodes is extra hulp moeilijk te vinden. Mensen die wél willen werken, krijgen vaak te maken met regels die hen tegenwerken, terwijl anderen worden beloond voor nietsdoen. Ook buitenlandse werknemers die graag willen bijdragen, botsen op een systeem dat hen amper kansen geeft. Het gevolg? Een sector die kampt met een nijpend tekort aan gemotiveerde krachten.’
Flexi-jobs in 2025 voor onze sector
Na een periode van onzekerheid zijn flexi-jobs sinds maart 2024 opnieuw toegestaan in de sector van de tuinaanleg. De tijdelijke afschaffing begin 2024 zorgde voor heel wat verwarring, maar na overleg werd het systeem heringevoerd onder aangepaste voorwaarden. Tuinaannemers mogen dus opnieuw flexibel personeel inzetten, op voorwaarde dat aan de wettelijke regels wordt voldaan (zoals een geldige hoofdjob van de flexi-jobber en correcte Dimona-aangifte). Let wel: de sociale bijdragen zijn iets gestegen en er wordt strenger gecontroleerd op misbruik.
Vangnet in slechte tijden
Jeamie: ‘Ondernemen is hard werken, maar in moeilijke tijden is het vangnet van de overheid vaak te zwak. Ondersteuning komt pas na weken, terwijl je intussen zonder inkomsten zit. Voor personeel is er veel geregeld, maar als werkgever sta je er vaak alleen voor. Dat werkt demotiverend. Toch doe ik dit werk elke dag met passie. Creativiteit maakt het verschil. Maar vergunningen blijven een echte ‘pain in the ass’ voor wie het correct wil doen. Eén fout, en de verantwoordelijkheid ligt volledig bij jou.’
Jeamie vindt dat er structurele veranderingen moeten komen, vooral op Europees niveau. Niet alleen voor ontwerpers en aannemers, maar ook voor leveranciers en machinedealers: ‘Alles begint bij de omgevingsloketten. Door beter samen te werken en kennis te delen, versterken we elkaar. Want zolang we elk op ons eigen eiland blijven, missen we kansen die we samen wél hadden kunnen grijpen.’
Evolutie in de sector
Jeamie: ‘Wat wetgeving en vergunningen betreft, zullen we eerst nog wel door de zure appel heen moeten bijten. Onze creatieve vrijheid wordt steeds meer beperkt door opgelegde regels. Wanneer die regels op Vlaams niveau en op gemeentelijk niveau steeds verschillen, wordt het geheel complex en onoverzichtelijk.’
Jeamie merkt verder op dat een tuin mee moet evolueren met de noden van de mens. We leven nu eenmaal liever buiten want daar vinden we rust en inspiratie. Hij krijgt vaak het gevoel dat creativiteit afgestraft wordt. Hij refereert naar onze noorderburen die het aanpakken met percentages ten opzichte van de perceeloppervlakte in plaats van tien verschillende vergunningen per onderdeel in je tuin. Het is onrealistisch dat een zwemvijver met een natuurlijk biotoop onder verharding valt en een doodgemaaid grasveld een goed idee zou zijn. Hij pleit ervoor om de regels van de natuur te volgen: simpel en eenvoudig.
Jeamie: ‘We hebben duidelijkheid nodig en ongetwijfeld moet er vroeg of laat een kantelpunt komen. Het is een beetje zoals een tuin aanleggen: het begint vuil, leeg en rommelig, maar uiteindelijk creëer je iets moois. Vergeet niet dat de tuinbouwsector een sterke pijler in de Belgische economie is: van machines tot planten. We hebben met onze job een grote impact op de maatschappij én op de mentale gezondheid.’
Trends in de sector
Jeamie: ‘Polybeton was lange tijd erg trendy, ondanks de invoering van de betonstop. Zelf verkies ik warme, natuurlijke materialen. Daarbij vergeten we soms dat we zowel in België als in andere Europese landen heel veel prachtige en natuurlijke materialen hebben. Die zie je de laatste tijd wel meer en meer opduiken. Natuurlijke flair en materialen die warmte en karakter geven, zijn helemaal mijn ding.’
‘Momenteel zien we dat mensen steeds vaker kiezen voor beige en warme tinten, gecombineerd met veel kleur. Iedereen kan wel een vleugje kleur gebruiken, iets wat jaren geleden tijdens de grijze periode nauwelijks kon.’
Jeamie: ‘Ook biodiversiteit in de beplanting krijgt steeds meer aandacht. Een tuin moet leven en mag bovendien wat natuurlijker aanvoelen, zoals een wild boeket in een vaas waar je telkens weer wat nieuws in ontdekt. Iets wat ik mijn klanten zelf ook graag toon, is dat meer kleur in de tuin niet noodzakelijk meer onderhoud met zich meebrengt. Sinds enkele jaren neem ik als tuinarchitect deel aan de Open Tuindagen van de Landelijke Gilden. Het is een creatief en warm initiatief waarbij mensen in heel Vlaanderen verschillende tuinen kunnen bezoeken. Een heel tof initiatief waaraan we met veel plezier zullen blijven deelnemen.’