Geraardsbergen is een van de steden van ons land met de meeste deelgemeentes én beroemd vanwege de 3 M’s: de iconische Muur van Geraardsbergen, het oudste Manneken Pis van België en de overheerlijke Mattentaart. Naast de bekende wielerkoersen is Geraardsbergen ook een echte evenementenstad en de Technische Dienst heeft onder andere daarvoor zelfs een speciaal […]
Geraardsbergen is een van de steden van ons land met de meeste deelgemeentes én beroemd vanwege de 3 M’s: de iconische Muur van Geraardsbergen, het oudste Manneken Pis van België en de overheerlijke Mattentaart. Naast de bekende wielerkoersen is Geraardsbergen ook een echte evenementenstad en de Technische Dienst heeft onder andere daarvoor zelfs een speciaal logistiek team. Primeur voor ons land is de allereerste veegwagen op CNG die sinds 2019 bij de stad draait.
Geraardsbergen werd hier na 1060 gesticht door Boudewijn VI van Vlaanderen met het oog op een strategische ligging, op een heuvel aan de rechteroever van de Dender op de grens met het hertogdom Brabant en het graafschap Henegouwen. Het graafschap Vlaanderen was tot 1046 in het oosten begrensd door de Schelde. In dat jaar palmde echter Boudewijn V, graaf van Vlaanderen, het gebied tussen de Schelde en de Dender in. De oostgrens werd vanaf dan de Dender en de steden langsheen deze rivier, dus ook Geraardsbergen, moesten het nieuw verworven gebied beschermen. Vervolgens kocht Boudewijn de heuvel met het omringende gebied van Gerald, heer van Hunnegem, en die werd daarom ‘Geraldsberge’ genoemd.
Zeker is dat Geraardsbergen in 1068 stadsrechten ontving van de nieuwe graaf Boudewijn VI. Deze ‘stadskeure’ werd op het einde van de twaalfde eeuw schriftelijk bevestigd door Filips van de Elzas. In 1081 overtuigde Robrecht I de Fries de Benedictijnen om hun abdij te verhuizen van Dikkelvenne naar Geraardsbergen. Een deel van die abdij bestaat nog steeds en Geraardsbergen vindt het gebouw zo belangrijk dat het de komende tijd ook gerestaureerd gaat worden. Een andere historische plaats is De Oudenberg. Een kasseiweg die De Oudenberg oploopt, is de beroemde Muur van Geraardsbergen, een bekende helling uit het wielrennen en beschermd als monument.
Vanaf de twaalfde eeuw werd Geraardsbergen een centrum van lakennijverheid en kende het een grote bloei volgens Veerle Mertens, schepen van Openbare werken van de stad. In de dertiende eeuw ontwikkelde de stad zich verder op de linkeroever van de Dender. Er ontwikkelde zich een middeleeuws stadspatroon, met een hoge stad en een lage stad, dat nu nog herkenbaar is. In de vijftiende en zestiende eeuw was Geraardsbergen in Europa zeer bekend door de productie van wandtapijten, en in 1697 deed de kantnijverheid haar intrede. Een
belangrijke ontwikkeling voor de stad was ook de oprichting van een luciferfabriek in 1838, Union Allumettière genaamd. ‘De gebouwen hier op dit terrein waar wij nu zitten, waren oorspronkelijk van deze luciferfabriek’, aldus Lennart De Mecheler, beheerder Patrimonium en Logistiek bij Stad Geraardsbergen. ‘Die zijn zo goed gebouwd dat wij ze als stad voorlopig nog kunnen gebruiken.’ Geraardsbergen werd in de jaren daarna een steeds belangrijkere industriestad. Zeker ook door de ontsluiting door de spoorlijn Aalst-Brussel die in 1855 gereed geraakte en de spoorlijn Melle-‘s Gravenbrakel in 1867.
In de twintigste eeuw groeide de stad uit tot een regionale stad. Wegens de te kleine oppervlakte trokken veel inwoners na de Tweede Wereldoorlog naar aangrenzende randgemeenten. Die werden bij de fusies in 1971 en 1977 echter weer opgenomen bij de stad waardoor deze mensen toch weer in hun eigen stad kwamen te wonen. De oppervlakte van Geraardsbergen beslaat maar liefst tachtig vierkante kilometer. Hiermee is het een van de grotere steden in de provincie qua oppervlakte. En het is tevens een van de steden met de meeste deelgemeenten van ons land: in totaal heeft Geraardsbergen er zestien. Volgens de schepen is de stad daardoor per jaar makkelijk één miljoen euro kwijt aan wegenonderhoud.
Zo’n grote oppervlakte moet ook onderhouden worden. Geraardsbergen probeert met de eigen diensten zoveel mogelijk zelf te doen, maar een aantal zaken wordt waar nodig (gedeeltelijk) uitbesteed. Volgens schepen Mertens wordt bijvoorbeeld sinds dit jaar het maaien van de bermen uitbesteed. Het kuisen van de grachten werd al eerder uitgegeven. Volgens De Mecheler worden bermen uitbesteed omdat het maaien ervan steeds specialistischer werk wordt. ‘Verder moet je er de juiste chauffeurs voor hebben die goed met zo’n bermmaaier kunnen werken.’ Ook het aanleggen van wegen en voet- en fietspaden wordt uitbesteed. De verhouding zelf doen/uitbesteden is circa 50/50 procent. De Mecheler: ‘Grotere werken worden uiteraard altijd uitbesteed, maar het groenonderhoud van deze grote stad doen wij bijna voor 100 procent zelf. Alleen berm- en grachtenbeheer hebben wij dus steeds meer aan anderen overgelaten.’
Geraardsbergen zit niet stil en er zijn volop plannen. Het Abdijpark werd deze legislatuur volledig vernieuwd. Het fungeert als een groene long in het centrum van de stad en werd een aangename, speelse ontmoetingsplaats voor jong en oud, met veel respect voor de belangrijke historische waarde. In de verschillende parken wordt modern maaibeheer toegepast. Dit houdt in dat er pas gemaaid wordt als de bloemen uitgebloeid zijn (zodat ze kunnen zaaien). De site van Den Bleek, gelegen langs de Dender, zal een groene oase worden voor ontspanning, recreatie, sport, spel en ontmoeting. Er komt in de toekomst ook een opwaardering en herinrichting van het Stationsplein. Dat moet een aangenaam en groen stedelijk plein worden dat aansluit op de winkelzone, met extra voorzieningen zoals een kiss-and-ride, Hoppinpunten en fietsenstallingen.
Tevens wordt voortgewerkt aan de verdere realisatie van het nieuwe ontmoetingscentrum De Lelie. In het gebouw komen ook een centraal archief en moderne kantoren voor de administratie van het lokaal bestuur. Op die manier worden de meeste diensten van het lokaal bestuur, politie en brandweer gecentraliseerd op één site.
Geraardsbergen is al lang gekend als wielerstad, maar evolueert ook verder naar ‘fietsstad’, waar het aangenaam en veilig is om je te verplaatsen met de fiets. Op verschillende plaatsen werden zogeheten fietsstraten ingevoerd. Er gebeurde ook een bevraging bij de bevolking en de dorpsraden, op zoek naar suggesties om de deelgemeenten en het stadscentrum fietsvriendelijker te maken. Vandaar ook dat er weldra extra fietsenstallingen, nieuwe fietsroutekaarten en Hoppinpunten komen. Omdat de stad veel wielerkoersen heeft, worden indien nodig bijvoorbeeld ook vluchthavenplateaus en verkeerszuilen weggehaald of aangepast, zodat de weg geschikter wordt voor een wielerkoers – en veiliger voor de renners natuurlijk.
In 2020 werd het tragewegenplan goedgekeurd. Een enthousiaste groep vrijwilligers bracht de bijna 1.300 trage wegen in kaart. Deze werden beoordeeld op hun recreatieve waarde, hun toestand, de wenselijkheid om te heropenen en hun functionaliteit om dorpskernen te verbinden. Mertens: ‘Wij werken gefaseerd aan de uitvoering van dit plan. In het kader hiervan werd gestart met een systeem van ‘wegspotters’. Dit zijn wandelaars en/of fietsers die problemen langs trage wegen doorgeven.’ Op deze manier kunnen knelpunten snel en efficiënt worden opgelost om de trage wegen in goede conditie te houden. Er is ook een gefaseerde aanpak voor een uniforme aanduiding en infrastructuur van de schoolomgevingen, die aantrekkelijker en veiliger worden gemaakt.
Jaarlijks wordt ook een substantieel budget voorzien voor de aanleg en het onderhoud/herstel van asfalt- en betonwegen en van fiets- en voetpaden. Op deze manier verbetert de stad gefaseerd de kwaliteit van haar uitgebreide wegennet.
Geraardsbergen zet onder meer in op energiebesparing, duurzaam verwarmen en hernieuwbare energie. Ze kiezen hier voor een duurzaam en efficiënt beheer van de gebouwen (isolatiewerken, stookplaatsrenovaties en dakvernieuwingen) en installeren zonnepanelen op verschillende openbare gebouwen, zoals sporthallen en ouderencentra. Ook in het aankoopbeleid voor voertuigen en materieel gaan ze voor duurzaamheid door te kiezen voor alternatieve brandstoffen als CNG en elektriciteit. Verder zetten ze in op deelauto’s (in 2021 werd er al 18.575 km afgelegd met de twee deelauto’s) en deelfietsen. Er wordt fors geïnvesteerd om met de openbare verlichting verder om te schakelen naar ledverlichting. Eind 2021 was al 38% van alle verlichting led, eind 2022 zal dit al 47% zijn. Naast watermaatregelen, zoals het hemelwaterplan en de verschillende erosiemaatregelen in samenwerking met verscheidene partners, zijn ook diverse rioleringswerken een noodzaak in het kader van duurzaamheid en waterbeheersing. Mertens: ‘Ook geveltuintjes worden volop gepromoot. Vergroening draagt bij aan een gezondere leefomgeving en zal de leef- en luchtkwaliteit van onze stad mee verhogen. Een groene, nette stad is een belangrijke prioriteit voor ons. We voorzien de opmaak en opstart van het Natuurbeheerplan (Natura 2000), waarbij bosuitbreiding een belangrijk item is.’
Om de problematiek van sluikstorten en zwerfvuil structureel aan te pakken, werd het project Mooimakers opgestart. Er werd een concreet actieplan uitgewerkt dat uitgevoerd zal worden in samenwerking met verschillende partners zoals stadsdiensten, politie, scholen en verenigingen. Enkele concrete acties zijn al lopende, bijvoorbeeld het optimaliseren van het vuilnisbakkenplan en het aanpassen van de handhavingsprocedure. Het lokaal bestuur zet ook een mobiele camera in en heeft een samenwerking met vrijwillige milieumeters.
Geraardsbergen is een stad van evenementen. Volgens schepen Mertens worden er jaarlijks honderden georganiseerd: ‘Naast wielerkoersen zetten wij echt in op evenementen. Onze technische dienst heeft een speciaal team dat hoofdzakelijk hiervoor wordt ingezet.’ De belangrijkste events van Geraardsbergen zijn De Krakelingenstoet (en Tonnekensbrand) in februari, de Processie van Plaisance, en de Eerste Toog, een jaarmarkt in het centrum die terug- gaat tot de middeleeuwen.
Net als wat de wielerkoersen betreft, past Geraardsbergen ook voor evenementen desnoods zijn wagenpark aan. Zo werd onlangs een container aangeschaft die voorzien is van een laadbrug van twee ton. Deze container wordt hoofdzakelijk vervoerd met een vrachtwagen met containerhaaksysteem. Deze vrachtwagen wordt zo multifunctioneel mogelijk ingezet. Hij wordt gebruikt voor transport van containers met goederen of nadarhekken en is tevens voorzien van een laadkraan. Daarnaast wordt hij ook gebruikt voor het strooien en ruimen tijdens de winterdienst. Vanwege deze strooiwerkzaamheden heeft deze vrachtwagen 6×4-aandrijving. De Mecheler: ‘Daarnaast hebben wij nog een speciale aanhangwagen voor schuine hekkens die wij tijdens wielerkoersen gebruiken. Om het geheel compleet te maken heeft de technische dienst een container met laadbrug die met een eigen stroomvoorziening werkt via accu’s. Als de accu’s leeg zijn, kunnen die eenvoudig door middel van een stopcontact opgeladen worden.’
Nog een noviteit van Stad Geraardsbergen, naar aanleiding van een traject dat de stad doorloopt in samenwerking met Mooimakers, zijn de nieuwe vuilnisbakken die geplaatst worden. Voor het Abdijpark werd gekozen voor de vuilnisbakken van Wolters MABEG. Die zijn zo ontworpen dat er geen sluikstort van huisafval meer in gedaan kan worden. Voor het reinigen van het straatmeubilair werkt de stad sinds 2015 ook met een stoom-/hogedrukreiniger, de Dibo Greenkiller. Bij het reinigen wordt standaard met een lage druk gewerkt en zodoende wordt volgens De Mecheler het hout gespaard en alleen het vuil verwijderd. ‘Als kwetsbare materialen gereinigd worden met een
klassieke hogedrukreiniger worden deze beschadigd. Door gebruik te maken van een stoomreiniger op lage druk worden het vuil, onkruid en zelfs graffiti verwijderd zonder schade toe te brengen aan de ondergrond.’
Nieuw voor Geraardsbergen is dat het dit jaar is gestart met een track-and-tracesysteem waarbij de nadruk ligt op Ecodrive. Hiervoor zijn badgelezers geïnstalleerd in alle voertuigen zodat de rijstijl per chauffeur gemonitord en bijgestuurd kan worden. Het voordeel hierbij is dat naast algemene richtlijnen per chauffeur ook de rijstijl kan worden geanalyseerd en zo brandstof kan worden bespaard. Hiermee wordt tevens voorkomen dat de motor van voertuigen onnodig stationair staat te draaien. Volgens De Mecheler leverde dit bij een test met de Eco-knop, voorafgaande aan de installatie, op één voertuig een besparing op van 30% aan brandstof. Het is volgens hem in de toekomst de bedoeling dit levendig te houden onder de medewerkers zodat ze elkaar aanmoedigen om op een gezonde manier om te gaan met de voertuigen. Een andere hypermoderne toepassing waar de stad mee werkt, is het GISbergen-systeem (arcgis.com). Via de site kun je heel veel web-apps openen waardoor je razendsnel kunt zien waar bijvoorbeeld AED-toestellen staan in de stad, waar de aanplakzuilen staan en welk bewonersplatform verantwoordelijk is voor welke straten in de stad.
De vrachtwagen met containerhaak-strooisysteem en de tractor met pekelstrooier die ingezet worden voor de winterdienst zijn uitgerust met een gps-gestuurd strooisysteem zodat de chauffeur zich hoofdzakelijk kan concentreren op het rijden. De gps-sturing weet automatisch waar en op welke breedte gestrooid moet worden.
Het lokaal bestuur heeft sinds kort een volledig nieuwe combinatie van Iseki TG-minitractor met in de front een 180 centimeter brede Italiaanse frontmaaier van Sicma en in de achterhef de Panther Professional-klepelmaaier met opvang van het Italiaanse Peruzzo. Onder meer het grote park bij de Sint-Adrianusabdij wordt hiermee gemaaid. Hij wordt enerzijds ingeschakeld voor het mulchen van de groenzones die intensief onderhoud vragen, en anderzijds voor het maaien van de extensieve zones. Afhankelijk van de zone wordt deze twee, drie of vier keer per jaar gemaaid. Hierdoor verkrijgt de stad meer biodiversiteit in haar parken wat een grote meerwaarde is, aldus De Mecheler. Een heel mooi voorbeeld hiervan is het sinds vorig jaar gerenoveerde Abdijpark, de groene long in het centrum. Andere voorbeelden zijn het Grupellopark en de groenzone aan de Maretak.
Inmiddels zijn er twee elektrische deelwagens die zowel door inwoners als het personeel van de stad gehuurd worden. Het Lokaal Bestuur Geraardsbergen wil dit jaar en de komende jaren nog een aantal elektrische auto’s aanschaffen voor intern gebruik. Welk merk dit precies zal worden weet De Mecheler nog niet, dit zal bepaald worden door de noden die er zijn binnen de stad en het marktaanbod. Momenteel heeft het Lokaal Bestuur al twee elektrische fietsen en enkele gewone fietsen voor dienstverplaatsingen van het personeel. Er wordt gekeken om in de nabije toekomst één of twee elektrische bakfietsen aan te kopen voor het ophalen van zwerfvuil en sluikstort om zo deze toeristische stad proper te houden.
De stad heeft inmiddels veertien voertuigen op CNG, al dan niet gecombineerd met benzine. Dit zijn Fiat Doblo’s, Ducato’s of Iveco Daily’s. In alle carrosserievormen, van kleine bestelwagens tot een lichte vrachtwagen met kipper en zelfs een veegmachine. De Mecheler: ‘Als Lokaal Bestuur schakelen wij steeds meer over op automatische versnellingsbakken omdat dat gewoon prettiger en duurzamer rijdt.’ De gemeente heeft dus al een Iveco-vrachtwagen op CNG, en de allereerste veegwagen op CNG die sinds 2019 bij de stad draait, is een primeur voor ons land. Volgens De Mecheler is het niet zeker of CNG nog wel toekomst heeft gezien de razendsnelle ontwikkelingen van elektrische en waterstofvoertuigen, maar CNG is in ieder geval een goed begin in het toewerken naar duurzaamheid. Bij een eventuele aankoop van een nieuwe veegwagen zal volgens hem op dat ogenblik bekeken worden welke aandrijfvorm het duurzaamst is.