Het effect van overbewatering op de grasmat Water blijft een cruciaal onderdeel van een gezonde grasmat, maar de grens tussen voldoende en te veel water is fijner dan veel mensen vermoeden. Overbewatering leidt niet alleen tot een zwakkere grasplant; het vormt ook de basis voor onkruidontwikkeling, schimmelproblemen en een verstoorde bodemstructuur. Gras dat constant in […]
Water blijft een cruciaal onderdeel van een gezonde grasmat, maar de grens tussen voldoende en te veel water is fijner dan veel mensen vermoeden. Overbewatering leidt niet alleen tot een zwakkere grasplant; het vormt ook de basis voor onkruidontwikkeling, schimmelproblemen en een verstoorde bodemstructuur. Gras dat constant in een natte omgeving staat, verliest zijn vitaliteit en ontwikkelt ondiepe wortels, waardoor het bij de eerste hittegolf of droge periode meteen onder druk komt te staan. Dit artikel bespreekt de oorzaken, waarschuwingstekens en oplossingen rond overbewatering, zodat u uw cliënten nog beter kunt adviseren.
Een gezonde bodem bevat water, mineralen, organische stof én lucht. Die luchtporiën zijn essentieel voor het functioneren van het wortelstelsel. Wanneer ze vollopen met water, raakt de wortelzone verstikt en stopt de zuurstofuitwisseling. Tegelijkertijd vertraagt de afbraak van organisch materiaal, waardoor vilt zich ophoopt en de bovenlaag nóg meer vocht vasthoudt (sponsvilt). Zo ontstaat een situatie waarin de bodem constant nat blijft en het gazon steeds verder verzwakt.
Een gazon dat te veel water ontvangt, laat dat op verschillende manieren zien. Plassen of langdurig glimmende natte plekken (algen) zijn meteen verdacht. Gras dat bleek of gelig wordt, duidt op uitgespoelde of slecht opneembare voedingsstoffen of slechte bodemstructuur. Mos en vochtminnend onkruid vestigen zich doorgaans snel in deze omstandigheden, en ook schimmels zoals Fusarium, Pythium, grey leaf spot en dollar spot verschijnen gemakkelijk in een verzadigde bovenlaag. Naarmate wortels afsterven door zuurstofgebrek, ontstaan kale plekken en wordt de grasmat merkbaar dunner.
Voor tuinaanleggers is een eenvoudige profielcontrole een van de meest doeltreffende methoden om overbewatering vast te stellen. Met een guts of grondboor wordt duidelijk hoe vochtig het profiel is. Wanneer de bovenlaag voortdurend nat blijft en het wortelstelsel nauwelijks dieper komt dan een paar centimeter, moet het irrigatieschema worden bijgestuurd en kunt u even kijken naar de structuur van de bodem.
Bij een worteldiepte van circa tien tot vijftien centimeter volstaat het om de bovenste laag enkele dagen te laten indrogen om de grasplant te stimuleren tot dieper wortelen. Dus NIET alle dagen water geven met zo’n wortelgestel !
Slim waterbeheer draait steeds meer om het begrijpen van evapotranspiratie: de som van bodemverdamping en de hoeveelheid water die planten via hun blad verliezen. Factoren zoals temperatuur, zon, wind en luchtvochtigheid bepalen hoeveel water een gazon werkelijk nodig heeft. Wie hiermee rekening houdt, voorkomt niet alleen overbewatering, maar optimaliseert het hele groeiproces.
De beste tijd om te sproeien is vroeg in de ochtend (tussen 4 en 8 uur), net voor zonsopkomst. De lucht is dan nog koel en het blad kan snel opdrogen zodra de zon opkomt. Wanneer er te vroeg in de nacht wordt beregend, blijven de bladeren onnodig lang nat, waardoor de kans op schimmelvorming toeneemt.
schematisch overzicht evapotranspiratie. Bron: A. Ebrahimian et al 2019
Veel problemen zijn eenvoudig terug te leiden tot installatiefouten. Automatische beregeningssystemen die te lang draaien, zones die elkaar te veel overlappen of sproeiers die in de verkeerde sector zijn geplaatst zorgen al snel voor een teveel aan water. Ook op terreinen met variërende bodemsoorten of zonne-instraling (schaduw) kan een uniforme watergift problemen veroorzaken. Zonegestuurde irrigatiesystemen, al jaren gebruikelijk op golfbanen en sportvelden, bieden hier een oplossing doordat elke zone precies krijgt wat ze nodig heeft.
De algemene richtlijn voor de meeste gazons bedraagt tussen de twintig en dertig millimeter water per week, inclusief regen in de zomer. Diep en minder frequent water geven is altijd effectiever dan dagelijks kleine beetjes toedienen. Een regenmeter blijft een eenvoudig maar uiterst nuttig hulpmiddel om de natuurlijke neerslag te verrekenen in de wekelijkse waterbehoefte. Door het gazon te stimuleren om dieper te wortelen, neemt de droogtetolerantie toe en wordt het gehele systeem minder gevoelig voor stress.
Voor tuinen die gevoelig zijn voor droogte of waar waterbeperkingen gelden, zijn hier enkele interessante soorten :
Wanneer een gazon duidelijk te nat staat, is snel ingrijpen noodzakelijk. Het tijdelijk verminderen of volledig stopzetten van irrigatie geeft de bodem de kans om te herstellen. Bodembeluchting brengt opnieuw zuurstof in de wortelzone en verbetert de drainage aanzienlijk. In hardnekkige probleemzones kan aanvullende drainage helpen of kan men de bodemstructuur verbeteren door de juiste bodemverbeteraars te gebruiken. Schimmelplekken en vochtminnend onkruid moeten tegelijkertijd doelgericht worden bestreden of mechanisch worden aangepakt om de grasmat opnieuw in balans te brengen.
Door de bodem regelmatig te inspecteren, irrigatiesystemen correct af te stellen en bewust met watergiften om te gaan, kan overbewatering effectief worden voorkomen. Het resultaat is een dieper wortelende, gezondere grasmat die minder water vraagt, beter bestand is tegen extreme omstandigheden en minder vatbaar wordt voor ziekten en plagen. Voor tuinaanleggers vormt dit een belangrijke stap richting duurzamer en professioneler gazonbeheer.
Met meer dan 25 jaar ervaring in de golfsector als hoofdgreenkeeper is Koen Verhelst een voorstander van het aanpakken van problemen bij de bron en dit op een duurzame manier. Als adviseur bij Intergrow NV deelt hij zijn expertise en passie voor duurzame oplossingen in de groensector.
