Retie is nog een typisch agrarische gemeente in Vlaanderen met tevens veel bezienswaardigheden. Sinds 2017 heeft de gemeente een splinternieuw kantoren- en sanitairgedeelte op de gemeentewerf. Retie gaat ook voor duurzaam: sinds dit voorjaar rijdt de eerste elektrische Citroën Berlingo in deze Kempische gemeente rond en waar mogelijk worden accutoestellen aangeschaft. Retie is letterlijk ontstaan […]
Retie is nog een typisch agrarische gemeente in Vlaanderen met tevens veel bezienswaardigheden. Sinds 2017 heeft de gemeente een splinternieuw kantoren- en sanitairgedeelte op de gemeentewerf. Retie gaat ook voor duurzaam: sinds dit voorjaar rijdt de eerste elektrische Citroën Berlingo in deze Kempische gemeente rond en waar mogelijk worden accutoestellen aangeschaft.
Retie is letterlijk ontstaan rondom een eeuwenoude dorpslinde, die officieel uit 1652 zou dateren, maar waarvan volgens heemkundigen al in 1332 sprake zou zijn. De linde heeft een stamomtrek van 3,8 meter en een kruindoorsnede van ongeveer 12 meter. Hier is ook het marktplein waar vijf gewestwegen samenkomen. Ook staan er het gemeentehuis uit 1898 en de Sint-Martinuskerk, gebouwd in 1872. Maar de dorpslinde is veruit het oudst. Deze vrijheidsboom knoopt namelijk rechtstreeks aan bij het middeleeuwse verleden van Retie. Het was namelijk de plaats waar de schepenbank zetelde en het jaargeding plaatsvond. Het jaargeding was een soort algemene en openbare vergadering waarin alle burgerlijke en kerkelijke bestuurders de problemen van het dorp bespraken.
De gemeente is vrij groot met in totaal 4.838 hectare grond, waarvan een groot deel wordt ingenomen door weilanden, akkerland en bossen. De gemeente telt ongeveer 11.500 inwoners en valt onder Turnhout. Volgens Peter van Olmen, Diensthoofd technische dienst van Retie, zitten er binnen de gemeente wel zowat 80 grote boerenbedrijven. Dit betreft zowel veeteeltbedrijven als varkens- en akkerbouwbedrijven, maar ook tuinbouwbedrijven. Wat Retie verder karakteristiek maakt, zijn de verschillende waterlopen die het grondgebied doorkruisen. Deze waterlopen behoren tot het Netebekken en vormen de bovenloop van de Kleine Nete, die uiteindelijk uitmondt in de Schelde. Van Olmen: ‘Ons dorp wordt dus ook wel ‘het dorp van de zeven Neten’ genoemd, oftewel het dorp met de zeven waterlopen.’ Die waterlopen hebben dus ook invloed op het beheer van het openbaar domein.
De grootste bossen liggen ten zuidwesten van de dorpskom en gaan terug op ontgonnen heide-arealen. Naast de duingebieden Beverdonkse Heide, Pontforts Heike, Looiendse Bergen en Duinberg vormt het voormalig Koninklijk Domein een aanzienlijke groenzone. Het feit dat een groot grondoppervlak van de gemeente van circa 1850 tot 1950 eigendom is geweest van het vorstenhuis heeft zeker bijgedragen tot het landelijke karakter van het gebied. Verder heeft Retie een echt kasteel: het ‘Kasteel van Rethy’, dat in 2006 zijn honderdste verjaardag vierde. Het landelijke kasteel in neo-Vlaamse renaissancestijl ligt in de drassige vlakte van de Kleine Nete.
Op de Witte Nete bevindt zich een schilderachtige, maalvaardige graanwatermolen. Hoewel de oudste vermelding pas uit 1633 dateert, bestond deze molensite wellicht al in de veertiende eeuw. Van hieruit start ook een mooi kayaktraject en de natuurhistorische wandeling van de Witte Netevallei.
Voor de gemeente Retie is het een puzzelwerk om het openbaar domein met zo veel groen en waterlopen bij te houden. Werd er in de jaren tachtig nog veel met de hand gedaan, dan nemen nu vooral machines het werk over. Sinds de jaren negentig heeft Retie ook besloten om een deel van de werkzaamheden, zowat 35 procent, uit te besteden. Volgens Van Olmen betreft dit vooral het maaien van de bermen, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Verder zorgen externe aannemers voor het kuisen en maaien van de sloten en baangrachten. Zelfs het onderhoud aan de verkeersborden heeft Retie uitbesteed. Van Olmen: ‘Dit werk wordt gedaan door bedrijven uit de sociale tewerkstelling. Zo geven we bepaalde mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben kansen om later in de reguliere arbeidsmarkt in te stromen.’ Ook werkt Retie met zogeheten MINA’s (Milieu- en Natuurwerkers) die het natuuronderhoud verrichten. De MINA’s voeren gans het jaar door opdrachten uit op vlak van natuuronderhoud en ze ondersteunen tevens de gemeentelijke groendienst bij een aantal specifieke taken zoals het openhouden van belangrijke afwateringsgrachten.
Van Olmen merkt dat steeds meer inwoners van Retie de waarde van de natuur in hun eigen gemeente zien. ‘En daardoor storen ze zich soms aan recreatie die de natuur verstoort of andere zaken die natuurwaarde niet respecteren.’
Zoals eerder gezegd speelt water een belangrijke rol in de gemeente. Volgens Van Olmen is het daarbij belangrijk dat het water een plaats krijgt in het beleid. Er moet naar gestreefd worden om zuinig met water om te gaan. Ook bij nieuwe ontwikkelingen in de gemeente speelt water een rol. Vandaar dat bijvoorbeeld bij de aanleg van de nieuwe wijk Molenakkers rekening is gehouden met een goede waterhuishouding. Onder het speelveld van deze wijk liggen infiltratiekratten die het water aan de ene kant vasthouden, maar ook laten infiltreren in de bodem. Als er heel veel regen valt, spoelen de kratten over en komt het water in een bufferbekken terecht.
De wegenstructuur is zoals gezegd zeer bepalend voor deze gemeente. Groot voordeel van de vijf gewestwegen is dat de gemeente die niet zelf hoeft te onderhouden. De rest van het openbaar domein natuurlijk wel. Van Olmen: ‘Wij werken bij onze toekomstplannen met de ‘10 projecten van Retie’. Een van die projecten is de herinrichting van het centrum dat waarschijnlijk, als alle neuzen in de goede richting staan, in 2025 zal plaatsvinden.’ Een aantal projecten is al uitgevoerd, zoals een nieuwe dorpsschool, het renoveren van historische straten (met nieuwe riolering en dergelijke) en het doortrekken van de ring rond Retie zodat het centrum ontzien wordt. Half september begint de aanleg van een ander heel belangrijk project, de aanleg van een bovengrondse parking. Van Olmen: ‘Die komt bij de pastorij in het centrum. De parking gaat wel enigszins verzonken aangelegd worden zodat je de pastorij kunt blijven zien als je bijvoorbeeld vanuit Geel komt. Deze werken sluiten aan bij de herinrichting van de Passtraat, een toegangsweg tot het centrum.’
Een van de werkzaamheden die de gemeentewerkers wel zelf uitvoeren, is bijvoorbeeld het reguliere groenonderhoud aan de twee begraafplaatsen. De ene ligt in het centrum van Retie en de andere in het gehucht Schoonbroek. ‘De perkjes en straten onderhouden we ook zelf,’ aldus Van Olmen. ‘Zo veel mogelijk met machines, maar soms ook met de hand.’ Tot drie jaar geleden verzorgden medewerkers van de groenafdeling van Retie zelf het vullen van de bloemenzuilen en hanging baskets in het centrum van het dorp. Van Olmen zag echter dat dit geweldig veel tijd kostte en stelde voor om dit uit te besteden. ‘Daar hebben we dus geen spijt van gehad, wij kunnen nu veel meer tijd aan andere werkzaamheden besteden. Het bedrijf Monteflores verzorgt nu alles wat met plantsoen te maken heeft.’ De mensen waarderen de vele bloemen in het centrum enorm volgens het diensthoofd. Volgens hem heeft Retie voldoende troeven om meer toeristen te kunnen trekken, onder meer door de schoonheid van de omgeving.
Omdat zowat 65 procent van de werkzaamheden nog wel door eigen gemeentewerkers gedaan wordt, heeft de gemeente nog een wagen-, en machinepark. Ze hebben één Hako-veegwagen, maar die gaat op termijn vervangen worden aangezien deze machine haar tijd wel gehad heeft en de kosten relatief hoog beginnen op te lopen. De budgetten zijn daarvoor al voorzien, aldus Van Olmen. ‘We willen dan gaan voor een tweekubieker, want met deze éénkubieker moeten we te vaak gaan lossen en bijvullen.’ Verder heeft de gemeente een Case Quantum 75F tractor met veegborstel die multifunctioneel wordt ingezet. De veegborstel wordt in de zomer gebruikt voor het vegen van bermen, voet- en fietspaden en straatkanten, in de herfst voor het vegen van bladeren, en in de winter als sneeuwruimer.
Ook heeft de gemeente een eigen bandenkraan, een Terex TW110, waarmee graafwerkzaamheden kunnen worden verricht of zware dingen opgetild. Daarnaast wordt de Terex ingezet voor het graven van inritten en het kuisen van grachten. Van Olmen: ‘Tot nog toe was het beleid daarbij dat het water zo gauw mogelijk afgevoerd moest worden, maar daarin zijn we wat genuanceerder geworden. Ook door de extreem droge zomers van de afgelopen jaren.’ Het grondwaterpeil is te laag, waardoor de natuur te weinig water vindt. Het is dus de bedoeling om het water voortaan meer te bufferen. Daarbij wordt wel gekeken in welke gebieden dit mogelijk is. Waar huizen staan, worden de waterlopen wel altijd gekuist zodat er nooit wateroverlast kan ontstaan.
Retie heeft diverse vrachtwagens, onder meer een Renault met een containersysteem uit 2018. Recent nog heeft de gemeente een splinternieuwe Renault Trafic met een Euro 6-dieselmotor aangeschaft. En, in het kader van duurzaamheid, een volledig elektrische Citroën Berlingo. Daarmee rijdt de ploegbaas van de groenafdeling van Retie rond. Van Olmen: ‘We hebben over verschillende alternatieven nagedacht, en zijn uiteindelijk terechtgekomen bij de nieuwste modellen met Euro 6-motor.’ Dit najaar gaat de gemeente ook de twee oude diesellaadwagens vervangen door Euro 6-modellen. Ook de zitmaaiers, een John Deere en een Sabo, zullen op termijn vervangen worden. Maar die staan pas voor na 2025 gepland.
Retie heeft één fulltime technieker in dienst. Voor deze oudere werknemer is het soms wel wennen aan computersturingen en elektronische techniek. Van Olmen: ‘Soms is het dus ook lastiger om dingen te repareren en dan moeten we het helaas uitbesteden.’ Deze man is wel een allrounder, want hij repareert ook de kleinere toestellen van bijvoorbeeld Stihl, zoals de heggenscharen en bladblazers en dergelijke. Retie gaat volgens Van Olmen ‘maximaal over op elektrisch’. Dit betekent dat alles wat elektrisch kán worden ook vervangen wordt. Echter niet toestellen zoals bladblazers, bosmaaiers en maaimachines, aangezien de kracht van de accuvarianten vaak toch minder is. En verder wil het diensthoofd niet dat personeel te vaak batterijen staat te vervangen, dat kost te veel tijd.
Ook de zoutstrooier van Epoke staat op het vervangingslijstje van de gemeente. Welke nieuwe zoutstrooier het wordt, hangt af van de aanbesteding en welk merk als meest geschikt uit de bus komt. Sinds de winter van 2019-2020 wordt ook gebruikgemaakt van een pekelstrooier, een SPTT. De bedoeling is dat deze aanvullend op de grote zoutstrooier dienstdoet. Dit gebeurt bij Retie heel democratisch. Via Winterdienst.be is vorig jaar een pekelstrooier geleaset met aankoopoptie. Van Olmen: ‘Echter … we hebben geen echte winter gehad het afgelopen jaar. Dus leasen we hem aankomende winter weer. Het personeel evalueert dan hoe deze pekelstrooier bevalt en als hij voldoet, dan kopen we hem aan.’
In 2017 heeft de gemeente Retie een volledig nieuw gebouw gezet voor het kantine-, administratieve en sanitaire gedeelte van het openbaredomeinengebouw. De kantine is nu zeer ruim en modern. Ook architectonisch is het een mooi gebouw om te zien.