Meten is weten, gissen is missen en gokken is dokken: wateranalyse

De voorbije winters was de weersvoorspelling steeds dezelfde: alleen maar regen. Je zou dan denken dat de reserves weer zijn aangevuld en dat er weer voldoende water in de bodem aanwezig is. Helaas is dat nog steeds niet het geval. Door de reeks lange, warme zomers die we in de laatste tien jaar gekend hebben, zijn die reserves nog steeds niet voldoende aangevuld.

We zijn dit voorjaar gestart met een aanhoudend droge lente met hoge dagtemperaturen en koude lange N-NO-windperiodes. In mijn blog over ‘straatgras’ schreef ik de reden van de N- en NO-wind. Deze winden brengen vaak droge en koude lucht, en die kan de (gras)plant onder stress zetten. Werkzaam- heden zoals graszoden leggen, tuinrenovaties en  onze  jaarlijkse  beluchtingen  zoals volbeluchten, holbeluchten, verticuteren en zelfs doorzaaien worden moeilijker tenzij je voorzien bent van een irrigatiesysteem. Steeds meer particulieren doen een aanvraag om boorputten te laten installeren om hun geliefkoosde tuin te kunnen beregenen.

Niet alle water is geschikt om te beregenen!

Wat veel particulieren, maar ook professionelen niet weten, is dat niet alle water geschikt is. Ik heb doorheen de laatste twee jaar het aspect bodemstalen nemen herhaaldelijk in de kijker gezet. Maar ook bij water is het belangrijk om nu en dan een analyse te doen. Er zijn veel aspecten in water die zeer belangrijk zijn. Niet alle water is immers geschikt voor het beregenen van een gazon. Een slogan die ik regelmatig aanhaal: ‘Meten is weten, gissen is missen en gokken is dokken’. En die geldt zeker ook voor het water. Grondwater kan bijvoorbeeld (te) veel zouten en/of ijzer bevatten en dat kan schadelijk zijn voor de planten of de toplaag.

In dit artikel wil ik verder ingaan op wat zeker belangrijk is. Let op: drinkwater is niet gelijk aan beregeningswater! Het is niet omdat je analyse van beregeningswater goed is dat je het ook kan drinken, dus let hiermee op.

Wat laat je in het water best testen?

Als je een wateranalyse wil laten uitvoeren, vermeld dan zeker dat het hier gaat om beregeningswater. Een goede analyse omvat zowel een chemische als een biologische analyse. Vaak staan de streeftrajecten erbij vermeld en zal men ook aangeven of het water dat je hebt laten testen geschikt is voor de beregening van je perceel of niet.

Wat wordt vermeld in de chemische analyse?

• De pH: dit geeft de zuurtegraad van water weer. Een pH < 6 leidt tot een zure belasting met nutriëntenuitspoeling tot gevolg. Een pH > 8 kan dan weer maken dat nutriënten slechter worden opgenomen.
• EC of elektrische geleidbaarheid: dit geeft het totale zoutgehalte aan. Bij een EC > 1,2 mS/cm spreekt men van zoutstress.
• NH₄ of ammonium: dit geeft de hoeveelheid ammonium weer. NH₄ wordt bij opname door het gras omgezet in H+ en verzuurt de bodem. Door een positieve lading concurreert NH + met andere nutriënten (verdringing van calcium, magnesium en kalium). Ammonium kan in de bodem oxideren tot nitraten. Dit proces verbruikt zuurstof en vormt een risico op wortelschade waardoor men meer zal moeten gaan beluchten. Bij hoge temperaturen en een teveel aan ammonium kan in de toplaag deze ammonium giftig worden voor gras, met verbranding of stress tot gevolg.
• K (kalium)
• Mg (magnesium)
• NO₃ (nitraat): een overschot kan leiden tot vervuiling.
• Cl (chloride): een hoge concentratie kan leiden tot chlorose. Zeker in combinatie met natrium gaat de plant dan verbranden.
• S (zwavel)
• HCO₃ (bicarbonaat): dit heeft invloed op de pH en calciumbinding. Een teveel (> 120 ppm) zal zorgen voor kalkafzetting, waardoor de bodem verhardt.
• P (fosfor)
• Fe (ijzer): bij ondiepe putboringen zien we vaak hoge concentraties van ijzer. Vaak zie je pompen die hoge concentraties van ijzer in water oppompen helemaal oranje uitslaan. Dit komt omdat ijzer in water meestal voorkomt als Fe2+. Zodra dit in contact komt met zuurstof wordt dit Fe3+ , oxideert het en zal het neerslaan als oranje, bruine vlekken op gras (ijzeroxide) of op de pomp en sproeiers. Deze roestachtige afzetting belemmert de fotosynthese van de plant omdat ze een film vormt over het oppervlak van het blad. Het gras zal dan verzwakken en/of verbranden. Op langere termijn kan het ook het hele beregeningssysteem vastzetten: de pomp, de leidingen en de sproeiers. In de bodem kan ijzer zich beginnen ophopen waardoor de opname van andere nutriënten verslechtert. Je krijgt een antagonisme (verminderde
• Na (natrium): een hoog natriumgehalte kan leiden tot een slechte bodemstructuur.
• Ca (calcium) beschikbaarheid) van fosfor, mangaan en zink. Tot slot kunnen ijzerverzadigde bodems verdichten en zelfs verstikken. Zo kunnen op hun beurt ook capillaire breuken ontstaan door lagen ijzer.
• Mn (mangaan)
• Zn (zink)
• B (boor)
• Cu (koper)
• Mo (molybdeen)
• Si (silicium)
• Co (kobalt): een te hoge concentratie aan kobalt is zeer slecht voor het bodemleven met toxiciteit tot gevolg. Zo kunnen hoge concentraties van kobalt de opname van verschillende nutriënten zoals fosfor minder beschikbaar maken voor de plant.
• De hardheid van het water: dit vertelt ons hoeveel calcium- en magnesiumionen in het water aanwezig zijn. Voor beregening van gazons en sportvelden is licht tot matig hard water ideaal. De waterhardheid beïnvloedt zowel de nutriëntenbeschikbaarheid als de fysieke bodemstructuur:
  • Te zacht water (vaak bij zandgronden) verhoogt het risico op natriumaccumulatie. Dit wil zeggen dat Na+ de plaats inneemt van Ca/Mg in de bodem wat leidt tot een slechtere bodemstructuur en een verzuring van de bodem.
  • Te hard water geeft kalkaanslag in leidingen, filters, sproeiers en pompen. Het creëert een ongebalanceerde nutriëntenopname omdat calcium en magnesium zorgen voor het verdringen van kalium, ammonium en sporenelementen. Dat kan dan weer de pH van de bodem doen stijgen waardoor ook nutriënten minder goed worden opgenomen.

“Voor beregening van gazons en sportvelden is licht tot matig hard water ideaal.“

Wat wordt er meestal vermeld in de bacteriologische analyse?

• Bacteriën/kiemen: indien dit cijfer te hoog is, kan dit een verhoging van pathogene schimmels in de bodem geven met grasziektes tot gevolg.
• Algen/cyanobacteriën
• Gisten/schimmels
• Pathogenen

Besluit

Weersomstandigheden zijn voor iedereen een variabele factor. We hebben er geen invloed op en moeten het doen met wat er op ons afkomt. Door het veranderende klimaat zien we forse schommelingen met lange droogtes, maar ook lange natte periodes. Om landbouwgronden, sportvelden, golfbanen en gazons op niveau te houden, is het niet alleen aangewezen om nu en dan een bodemanalyse te doen, maar ook – indien er gesproeid wordt – een wateranalyse te laten uitvoeren. Het water kan misschien goed lijken, maar enkel een analyse zal uitwijzen of het water geschikt is of net niet.