Bij het aanleggen van een tuin richten we de aandacht meestal op het ontwerp, de beplanting, verharding of een strak gazon. Maar wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat het échte succes van een project al veel eerder wordt bepaald: nl. bij de voorbereiding van de bodem. De bodem is veel meer dan […]
Bij het aanleggen van een tuin richten we de aandacht meestal op het ontwerp, de beplanting, verharding of een strak gazon. Maar wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat het échte succes van een project al veel eerder wordt bepaald: nl. bij de voorbereiding van de bodem.
De bodem is veel meer dan alleen maar aarde. Het is een levend systeem, waarin planten zich wortelen, water en zuurstof circuleren, en waarin een complex bodemleven zorgt voor de afbraak van organisch materiaal en het vrijmaken van voedingsstoffen. Alles wat boven de grond groeit, wordt ondersteund door wat eronder leeft. De voorbereiding van de bodem is dan ook één van de belangrijkste factoren om planten gezond te laten groeien en langdurig te laten floreren. Het meeste werk dat bijdraagt aan een succesvolle tuin of sportveld, gebeurt nog vóór de eerste plant of het graszaad de grond ingaat.
Een gezonde bodem biedt de perfecte balans tussen structuur, lucht, water, voeding en leven – precies wat planten nodig hebben.
De basis: starten met een bodemanalyse
De eerste stap naar het behoud van een gezonde grasmat of sterke beplanting is een uitgebreide bodemanalyse.
Een analyse biedt gedetailleerd inzicht in de bodemsamenstelling en helpt u als groenprofessional om weloverwogen beslissingen te nemen over bemesting, irrigatie en de algehele verzorging. Zonder deze analyse kunnen essentiële voedingsstoffen verkeerd worden toegediend, wat leidt tot een slechte kwaliteit van planten of graszoden en uiteindelijk tot kostelijke onderhoudsproblemen.
Bodemtextuur versus bodemstructuur: De grote verschillen
Het is cruciaal om het onderscheid te kennen tussen de twee belangrijkste kenmerken van de bodem:
1. De textuur
De textuur is de verhouding tussen zand, silt en klei. Dit is een eigenschap van de bodem die vastligt en nauwelijks te veranderen is. De textuur bepaalt hoe een bodem aanvoelt, hoe goed die water vasthoudt of afvoert, en hoeveel voedingsstoffen erin opgeslagen kunnen worden.
2. De structuur
Waar de textuur nauwelijks te veranderen is, hebben we als professional wél invloed op de bodemstructuur. Dit is de manier waarop bodemdeeltjes zich samenvoegen tot kluitjes, ook wel aggregaten genoemd. Een goed gestructureerde bodem heeft voldoende poriën tussen de deeltjes, zodat lucht, water en wortels er gemakkelijk doorheen kunnen bewegen. Dit is essentieel voor gezonde plantengroei. Een slechte structuur leidt daarentegen vaak tot problemen zoals wateroverlast, slechtere opname van voedingsstoffen en wortelrot.
Verdichting: de grootste vijand van een gezonde bodem
Verdichting kan ontstaat wanneer de bodem met zwaar materieel wordt bereden of bewerkt op momenten dat hij te nat is. De poriënstructuur wordt dan letterlijk dichtgedrukt, waardoor lucht verdwijnt en water moeilijker wordt opgenomen. Planten krijgen onvoldoende zuurstof en wortels kunnen niet meer goed doordringen. Op termijn leidt dit tot groeiremming, slechte opname van voedingsstoffen en verhoogde vatbaarheid voor ziektes.
Tip: De bodem lijkt aan de oppervlakte soms nog los, maar is daaronder vaak zo dicht als beton. Koop een penetrometer en test elke tuin of sportveld waar u werkt om verdichting in kaart te brengen.
Het is daarom van groot belang om zorgvuldig om te gaan met grondbewerking. De oplossing zit in een combinatie van maatregelen:
De rol van water en organisch materiaal
Water speelt een centrale rol. De bodem moet niet alleen water kunnen afvoeren bij overvloed, maar ook voldoende vocht kunnen vasthouden in droge perioden. Dit vermogen – het zogenaamde beschikbare waterhoudend vermogen – is bepalend voor de weerbaarheid van uw groenprojecten tegen droogte.
Ook hier speelt organisch materiaal een sleutelrol. Het toevoegen van stabiele organische stoffen, zoals goed verteerde compost of wormencompost , verhoogt het waterhoudend vermogen aanzienlijk. Organisch materiaal werkt als een spons in de bodem, verbetert de waterbalans, zorgt ook voor een betere voedingsbuffer én stimuleert het bodemleven. Op de lichtere zandgronden kunt u ook extra kleimineralen toevoegen.
Het bodemvoedselweb: De motor onder de grond
De bodem leeft – letterlijk. In één theelepel gezonde aarde bevinden zich miljoenen micro-organismen: bacteriën, schimmels, protozoa, nematoden en regenwormen. Samen vormen zij het bodemvoedselweb.
Dit complexe ecosysteem is essentieel voor:
Het activeren en onderhouden van dit bodemleven begint bij de juiste voeding. Compost, mulch en organische bodemverbeteraars voeden niet alleen de planten, maar vooral ook de organismen in de bodem. Door bewust te werken met diverse organische inputs, kunt u sturen op een rijk, evenwichtig bodemleven.
Conclusie: Investeren in de bodem is investeren in succes
Een gezonde bodem is geen vanzelfsprekendheid, maar het resultaat van aandacht, kennis en vakmanschap. Als groenspecialist is investeren in de bodem investeren in het succes van uw project. Een goede bodem houdt water vast, levert voeding, ademt zuurstof, is veerkrachtig bij betreding en – misschien wel het belangrijkste – vormt een duurzame basis waarop planten kunnen groeien, bloeien en zich ontwikkelen.
Of het nu gaat om een stadstuin, een gazon, een speelweide of een sportveld: onder elke geslaagde buitenruimte ligt een bodem die leeft. Zorg dat die bodem in topconditie is – uw planten, klanten én het milieu zullen u dankbaar zijn.
Met meer dan 25 jaar ervaring in de golfsector als hoofdgreenkeeper is Koen Verhelst een voorstander van het aanpakken van problemen bij de bron en dit op een duurzame manier. Als adviseur bij Intergrow NV deelt hij zijn expertise en passie voor duurzame oplossingen in de groensector.