Foto’s: Pxhere Nog al te vaak ontstaan er misvattingen over het element Koolstof (C) dat essentieel is voor een gezonde en vitale bodem. Dit element vormt als het ware de ruggengraat van organische stof en speelt een cruciale rol in het bodemleven en de bodemstructuur. Koolstof is slechts een onderdeel van het organische stofgehalte. Het […]
Foto’s: Pxhere
Nog al te vaak ontstaan er misvattingen over het element Koolstof (C) dat essentieel is voor een gezonde en vitale bodem. Dit element vormt als het ware de ruggengraat van organische stof en speelt een cruciale rol in het bodemleven en de bodemstructuur. Koolstof is slechts een onderdeel van het organische stofgehalte. Het begrip ‘organische stof’ is een verzamelnaam voor alle plantaardige en dierlijke resten in de bodem, zowel levende als dode. Koolstof maakt daar 58% van uit.
Waarom is koolstof dan zo belangrijk?
Relatie tussen koolstofgehalte en organische stofgehalte
Stel dat je op de bodemanalyse ziet dat je organische stofgehalte goed zit; dan wil dat niet automatisch zeggen dat ook je koolstofgehalte goed zit. Dit verschil is belangrijk om te begrijpen als je op lange termijn een gezond bodemleven en sterk gazon wil behouden.
Hoe kan dit verklaard worden?
Bijvoorbeeld: een bodem met veel vers plantenmateriaal of snel afbreekbare meststoffen kan een hoog organische stofgehalte aangeven maar bevat weinig stabiele koolstof. Bodems met veel verse organische stof bevatten labiele of onstabiele koolstof, en kunnen dus stabiele koolstof verliezen doordat micro-organismen het snel afbreken tot CO2 zonder dat het blijvende voordelen oplevert.
Wanneer de C/N verhouding te laag is (-veel stikstof, weinig koolstof), breekt de organische stof snel af en blijft er weinig koolstof achter in de bodem. Dit gebeurt vaak bij overmatig gebruik van dierlijke mest en kunstmest zonder voldoende koolstofbron.
Zelfs met voldoende organische stof kan de bodem koolstof verliezen door teveel intensieve bewerkingen zoals beluchtingen en frezen. Onvoldoende bodembedekking (planten) en overmatige stikstoftoediening stimuleren en versnellen de koolstofafbraak.
Stabiele en onstabiele koolstof
Eerder in deze blog schreef ik over stabiele koolstof (=humusgebonden koolstof). Dit is heel belangrijk want enkel stabiele koolstof heeft een blijvend effect op de bodemstructuur, waterhuishouding en nutriëntenopslag. Terwijl onstabiele koolstof ook wel belangrijk is maar eerder dient als voeding en activatie van het bodemleven.
Stabiele koolstof | Onstabiele koolstof | |
| Kenmerken | -Komt uit vers organisch materiaal -Wordt snel afgebroken door het bodemleven -Levert snelle voeding voor micro-organismen en planten -Heeft een kortdurend effect op bodemstructuur en vruchtbaarheid | – Komt uit vers organisch materiaal – Wordt snel afgebroken door het bodemleven – Levert snelle voeding voor micro-organismen en planten – Heeft een kortdurend effect op bodemstructuur en vruchtbaarheid |
| Voordelen | – Verbetert de bodemstructuur langdurig – Verhoogt water- en nutriëntenopslag – Verbetert de veerkracht van de grasmat | – Snelle activatie van bodemleven – Stimuleert de stikstofmineralisatie – Goed voor directe voeding van het gazon |
| Nadelen | -Verdwijnt snel uit de bodem (CO2) – Weinig effect op humusopbouw | – Verdwijnt snel uit de bodem (CO2) – Weinig effect op humusopbouw |
| Voorbeelden | – Leonardiet, Biochar, houtskool – Wormencompost (bevat ook onstabiele koolstof) – Goede compost (die regelmatig gekeerd en goed verteerd is); bij voorkeur 3 jaar of ouder – Houtsnippers, stro | – Grasresten, mest, bladafval, compost (vroeg stadia, verse compost) – Dierlijke mest (gedroogde koemest) – Groenbemesters – Vinasse(die een bron van Kalium is) |
Samenvatting
Een hoog organisch stofgehalte betekent niet automatisch een goede koolstoftoestand. De bodem kan dan wel veel ‘materiaal’ bevatten, maar als dat materiaal geen duurzame, stabiele koolstof aanlevert dan blijft de bodem kwetsbaar. Ga je bodemverbeteraars gebruiken? Informeer je dan goed over de opbouw van stabiele en onstabiele koolstofbronnen.
Over compost:
Hoe verder het materiaal is gecomposteerd, hoe meer stabiele koolstof het bevat.
Hoe verser het materiaal, hoe meer instabiele koolstof en directe voeding het levert.
Nicolas De Schutter is oprichter-eigenaar van NDS Green Solutions uit Rumst.
Deze startende éénmanszaak richt zich als consultant op gazonproblematieken voor particulieren en als ervaren greenkeeper naar het onderhoud van golfbanen.
Dankzij zijn internationale studies ‘Golfcourse Management’ en zijn 20 jaar ervaring met verscheidene bodem- en grastypes is hij de aangewezen persoon voor het tijdelijk onderhoud van golfbanen.
Zijn vakkundigheid als 'grasdokter' maken hem een deskundig aanspreekpunt voor onder meer de ontleding van bodemanalyses, het pesticidenvrij beheer van grasvelden en het gezond maken van de bodem met het oog op droogteresistentie.
Nicolas werd in 2019 genomineerd voor 'greenkeeper of the year' en wordt in de sector aanzien als 'greenfluencer'.
